ndv – Từ xưa, hình ảnh cây nêu gắn liền với biểu tượng thiêng liêng của ngày Tết cổ truyền Việt Nam. Vậy cây nêu ngày Tết có ý nghĩa gì?
Cây nêu là gì?
Cây nêu là một thân cây được người dân Việt Nam đem trồng trước sân nhà mỗi dịp Tết Nguyên đán. Cây nêu còn gắn liền với các lễ hội khác như hội làng, lễ hội đâm trâu,…
Cây nêu ngày Tết gắn liền với các lễ hội lớn của dân tộc Việt Nam
Cây nêu của người Kinh thường sử dụng một số loại cây họ tre như tre, bương, lồ ô, có độ cao khoảng 5-6 mét, đã được tỉa sạch các nhánh và lá tre; các dân tộc thiểu số thường sử dụng loại cây gỗ chắc chắn được vẽ quanh thân, có tua đại.
Trên ngọn cây nêu treo một vòng tròn nhỏ và tùy theo địa phường mà vòng tròn này treo nhiều vật dụng khác nhau tùy theo từng địa phương, vùng miền.
Ý nghĩa của cây nêu ngày Tết
Việc trồng cây nêu ngày Tết được bắt nguồn từ Sự tích cây nêu ngày Tết trong Kho tàng truyện cổ tích Việt Nam. Theo sự tích, cây nêu là biểu tượng của sự đấu tranh giữa thiện và ác nhằm bảo vệ cuộc sống bình yên cho mọi người.
Theo Sự tích cây nêu ngày Tết, cây nêu là biểu tượng của sự đấu tranh giữa thiện và ác
Những dịp Tết đến, xuân về là lúc thần linh về trời, do đó con người cần những “bảo bối” như cây nêu nhằm đề phòng cảnh giác, chống lại sự xâm nhập của ác quỷ lúc con người vui chơi.
Theo thời gian, cùng với sự phong phú của các đồ lễ treo trên ngọn cây, cây nêu được coi là cây vũ trụ nối liền đất với trời, hàm chứa ý thức về lãnh thổ của người Việt.
Ngày xưa, cây nêu là biểu tượng cho sự uy quyền, nhà nào có quyền thế nhất là nhà đó có cây nêu cao nhất. Hiện nay, phong tục trồng cây nêu ngày tết đã dần mất đi trong cộng đồng người Việt thời hiện đại, và được thay thế với tục chơi cành hoa đào, hoa mai ngày tết, bày trong nhà. Cây nêu chỉ còn bắt gặp lác đác tại một số vùng quê, trong cộng đồng các dân tộc thiểu số vùng thượng du Bắc Bộ hay Tây Nguyên.
Cây nêu được dựng vào ngày 23 tháng Chạp âm lịch và hạ vào ngày 7 tháng Giêng âm lịch
Theo quan niệm truyền thống, cây nêu của người miền bắc thường được dựng vào ngày 23 tháng Chạp âm lịch, vì từ ngày này cho đến đêm giao thừa là ngày Táo quân về chầu trời. Người dân quan niệm rằng, đây là thời điểm vắng mặt Táo công, ma quỷ thường nhân cơ hội lẻn về quấy nhiễu.
Người Mường trồng cây nêu vào ngày 28 tháng Chạp âm lịch, trong khi đó người H-mông dựng cây nêu trong lễ hội Gầu tào (cầu phúc hoặc cầu mệnh) được diễn ra từ ngày 3 đến 5 tháng giêng âm lịch.
Đối với cộng đồng người dân tộc Sán Dìu dựng trong lễ cầu mùa để tạ ơn trời đất và cầu mong sự bình yên cho người, gia súc và mùa màng bội thu.
Cách dựng và hạ cây nêu ngày Tết
– Cây nêu sẽ được dựng trước sân nhà vào ngày 23 tháng Chạp
Cây nêu phải làm bằng cây tre dài khoảng 5 – 6 mét vì tre có đốt, là bậc thang đi về của thần linh, mang sinh khí của trời chuyển xuống mặt đất giúp mặt đất phì nhiêu, hội tụ sinh khí giúp mùa màng tốt tươi.
Tre phải là loại tre già, to, thẳng, không được cụt ngọn. Thân cây có thể được trang trí bằng các loại cờ, phướn, đèn lồng, câu đối, niêu đất chứa vôi, chuông gió,…
Trên ngọn cây nêu treo một vòng tròn nhỏ và trên vòng tròn này treo một số đồ vật khác nhau theo từng vùng miền.
– Bên dưới gốc rắc bột vôi trắng tạo thành vòng tròn hoặc rắc hình cánh cung, mũi tên hướng ra phía cổng để xua đuổi tà ma.
– Trên ngọn cây nêu treo vòng tròn nhỏ và trên vòng tròn này treo một số đồ vật như vàng mã, các lá bùa hình bát quái, nhánh xương rồng, cành lá dứa, bầu rượu bệu bằng rơm, giỏ tre đựng vôi và trầu cau, cá chép bằng giấy, giải cờ vải hay những chiếc khánh đất nung va đập vào nhau kêu leng keng giống chuông gió.
– Cây nêu sẽ được hạ vào ngày mùng 7 tháng Giêng. Trước khi hạ nêu, cần tránh động thổ để cho đất được hội tụ sinh khí, phì nhiêu và sau khi hạ nêu, người dân có thể bước vào lễ hội mới với những hoạt động liên quan đến sản xuất nông nghiệp.
